Works on Paper คืออะไร ?
หากจะอธิบายสั้น ๆ ‘Works on paper’ ครอบคลุมสื่อหลากหลายประเภทที่สรรค์สร้างขึ้นโดยมีกระดาษเป็นสื่อกลาง ตั้งแต่ การร่างภาพวาด การเขียนด้วยดินสอ การระบายสี การใช้ผงถ่าน รวมไปจนถึงการใช้สีประเภทต่าง ๆ การวาดด้วยน้ำมัน หยดด้วยสี การใช้หมึก ล้วนแล้วแต่เป็น ‘Works on paper’ ทั้งสิ้น มากไปกว่านั้น ‘Works on paper’ ยังรวมไปจนถึงภาพพิมพ์ ภาพคอลลาจ และหนังสือของศิลปินด้วยเช่นกัน
ศิลปินส่วนมากมักจะใช้แผ่นกระดาษเป็นจุดเริ่มต้นของการสรรค์สร้างงานศิลปะ หรือจดความคิดที่ผุดขึ้นมาอย่างฉับพลัน ซึ่งบ่อยครั้งนำไปสู่ชิ้นงานเลื่องชื่อ การศึกษาหรือหันกลับมามองแผ่นกระดาษและลายเส้นเหล่านี้อาจเปิดประตูสู่การทำความเข้าใจกระบวนการคิดของศิลปินอย่างล้ำลึก นอกจากนี้ศิลปินหลายคนตั้งใจสร้างผลงาน Works on paper ออกมาเพื่อเป็นการแสดงออกและย้ำเตือนเอกลักษณ์ของตน
เทคนิกอื่นที่ศิลปินยังใช้เพื่อสร้างงานผลกระดาษ เช่น drawing (การวาดเส้น), etching (การพิมพ์กัดกรดโลหะ), linocut (การพิมพ์เสื่อน้ำมัน), lithograph (การพิมพ์หินปูน) และ serigraph (การพิมพ์ตะแกรงไหม) เป็นต้น
Pablo Picasso
Title : Femme regardant par la fenêtre, 1960
Linocut, 45 x 56.5 cm
Edition of 28 Bloch 925, Baer 1249
ทำไม Works on Paper จึงควรค่าแก่การสะสม ?
เนื่องด้วยงาน Works on paper ส่วนมากจะมีราคาที่สามารถเข้าถึงได้ ทำให้เหมาะสำหรับนักสะสมมือใหม่ที่ต้องการเริ่มสะสมผลงานของศิลปินแนวหน้าหรือระดับโลก หรือแม้แต่นักสะสมมากประสบการณ์ที่ต้องการครอบครองงานของศิลปินคนใดคนหนึ่งเพิ่มขึ้น แม้ว่าโดยทั่วไปงาน Works on paper นั้นเข้าถึงได้ง่ายกว่างานศิลปะประเภทอื่น ๆ แต่งานที่แปลกใหม่และไม่ซ้ำใครที่สร้างขึ้นจากกระดาษสามารถก็สามารถกลายเป็นผลงานชิ้นเอกที่มีมูลค่ามากมายเลยทีเดียว
1. นำเสนอมุมมองและกระบวนการคิดของศิลปิน
จากที่ได้กล่าวถึงว่า ‘กระดาษ’ เป็นสื่อพื้นฐานที่ศิลปินเลือกใช้ งานศิลปะที่สร้างโดยมีกระดาษเป็นสื่อกลางนั้นนับเป็นก้าวแรกของศิลปินระดับโลกเกือบทุกคน และเป็นบันไดที่ให้ศิลปินก้าวไปสู่สิ่งที่ยิ่งใหญ่ในอนาคต เนื่องจากการร่างลายเส้นบนกระดาษ อาจนำไปสู่การวาดภาพขนาดใหญ่บนผืนผ้าใบ หรือแม้แต่รูปแบบศิลปะแนวใหม่มากมาย
ศิลปินสรรค์สร้างภาพวาดและร่างลายเส้นเพื่อบันทึกความคิด ประสบการณ์ แรงบันดาลใจ คล้ายกับการที่คนทั่วไปจดบันทึกลงบนสมุด ซึ่งนับว่าเป็นขั้นตอนแรกที่สำคัญมากในการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะชิ้นหนึ่งขึ้นมา
จึงไม่น่าแปลกใจเลยที่ผู้ชมหรือนักสะสม จะรับรู้ถึงความเชื่อมโยงบางอย่างกับศิลปิน และความคิดสร้างสรรค์ของเขา ราวกับว่าเราได้จมอยู่ในความคิดของศิลปิน ผ่านการมองดูลายเส้นที่สร้างสรรค์ของมาเป็นผลงานแสนพิเศษชิ้นหนึ่ง
Le Corbusier
Pastel drawing, framed, 1962
Unique
2. เป็นจุดเริ่มต้นที่ดีสำหรับการเรียนรู้และการสะสม
งานศิลปะบนแผ่นกระดาษมีหลากหลายรูปแบบจากศิลปินทุกมุมโลกที่มีเป้าประสงค์ที่ต่างกัน จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีสำหรับผู้ต้องการเรียนรู้หรือเริ่มสะสมงานศิลปะ เพื่อค้นหาแนวทางที่ชอบและแนวคิดศิลปินที่เชื่อมโยงกับตัวตนหรือตอบโจทย์ผู้สะสม ผลงานบางชิ้นอาจเกิดขึ้นจากการทดความคิดโดยไม่ได้มีจุดมุ่งหมายชัดเจน ผลงานบางชิ้นอาจมีข้อความที่ต้องการสื่อสาร ผลงานบางชิ้นอาจมีความหมายมากขึ้นหลังจากเวลาผ่านพ้นไปจนวันที่ศิลปินผู้สร้างลาโลกไปแล้ว นี่เป็นเพียงตัวอย่างแค่บางส่วนเท่านั้น โลกของงานศิลปะไม่มีที่สิ้นสุด การเริ่มต้นเรียนรู้จาก Works on paper จึงสามารถต่อยอดไปได้ในหลายแนวทางรวมถึงการลงทุนสะสมมูลค่าของงานในอนาคตอีกด้วย
3. ความหายากของชิ้นงาน และจำนวนที่ผลิต
งาน Works on paper นั้นมีหลายรูปแบบ บางงานอาจมีเพียงชิ้นเดียวส่วนบางงานอาจมีการผลิตซ้ำในจำนวนที่จำกัด ในการทำฉบับพิมพ์หรือการผลิตซ้ำแต่ละครั้ง ศิลปินจะกำหนดอย่างชัดเจนว่าชิ้นงานนี้จะมีทั้งหมดกี่ชิ้น และแต่ละชิ้นจะมีหมายเลขฉบับกำกับมาด้วย โดยทั่วไปมักเขียนเป็นตัวเลข เช่น 17/50 หมายถึงฉบับที่ 17 จากทั้งหมด 50 ฉบับ
มากไปกว่านั้นบางงานอาจมีเขียนว่า “AP” ที่ย่อมาจาก Artist’s Proof ซึ่งไม่ถูกรวมเข้ากับจำนวนชิ้นงานที่ผลิตออกมา AP นั้นอาจแปลได้หลายอย่าง ความหมายหนึ่งคือชิ้นงานที่ผ่านการอนุมัติจากศิลปินก่อนจะผลิตซ้ำออกมาตามจำนวนที่ตั้งใจ ชิ้นงาน AP จึงไม่ถูกนับรวมเข้ากับจำนวนงานจริง เช่น ศิลปินตั้งใจจะผลิตชิ้นงานทั้งหมด 48 ฉบับ อาจมี AP สำหรับงานนั้นเพียง 2 ฉบับ การที่ AP มีจำนวนที่น้อยมาก จึงส่งผลให้มูลค่าสูงกว่างานทั่วไปที่มีจำนวนมากกว่า เป็นตัวเลือกที่น่าสนใจสำหรับนักสะสมที่ต้องการเก็บชิ้นงานพิเศษที่มีมูลค่าในตัวเองมากด้วย
4. เป็นการสะสมที่คุ้มค่า และสามารถเพิ่มมูลค่าได้ในอนาค
จากที่กล่าวมาว่างาน Works on paper มีหลากหลาย มีทั้งที่่เหมาะกับผู้เริ่มสะสมเพราะราคาเข้าถึงได้ ไปจนชิ้นงานเลื่องชื่อ จึงเป็นตัวเลือกที่ดีในการสะสม และชิ้นงานส่วนใหญ่มีข้อมูลอ้างอิง เช่น เลขฉบับ ทำให้ติดตามตัวงานได้ง่าย มีข้อมูลยืนยัน ตรวจสอบได้ เข้ากับการเปลี่ยนแปลงของโลกยุคใหม่ที่ให้ความสำคัญกับความโปร่งใส (transparency) และ ติดตามได้ (traceability) เหมาะกับการเรียนรู้และลงทุนในงานศิลปะเป็นอย่างยิ่ง